همان طور که در پست های قبلی از جمله ؛مشاوره انتخاب رشته؛ خدمات مشاوره تحصیلی توضیح دادیم هدف از مشاوره تحصیلی پند و اندرز گرفتن و نیز تحمیل یک راه حل به دانش آموز نیست، و در نهایت می توان گفت مشاوره تحصیلی نه تنها تعیین تکلیف نمودن برای دانش آموز نیست بلکه یک نوع هنر یادگیری است به گونه ای که یک مشاور متخصص و خوب، با داشتن مهارت و صلاحیت علمی و حرفه ای تلاش می نماید تا با توجه به وضعیت و علاقه دانش آموز، نیاز او را بر آورده و با تلاش برای خودشناسی مراجع و کسب بهترین راه و روش او را به نتیجه دلخواه خود برساند.
ضرورت استفاده از مشاوره تحصیلی
بسیاری از دانش آموزان سخت کوش و فعال سرزمین عزیزمان ایران، با وجود علاقه به علم آموزی و پیشرفت تحصیلی، متأسفانه به دلیل نداشتن یک راهنما و مشاور خوب و مشاوره تحصیلی رایگان با تجربه از پیشرفت لازمه باز می مانند و نمی توانند آنگونه که شایسته آنهاست، قدم بردارند و در برداشتن قدمهای خود در مسیر تحصیل دچار تزلزل و سستی شده و در نتیجه باعث جا ماندن از رقیبان و دوستان خود می شوند.
خیلی از دانش آموزان ما در تمامی مقاطع تحصیلی فقط و فقط به خاطر نداشتن یک برنامه ریزی منظم درسی، و یا اجرای یک برنامه اشتباه بدون در نظر گرفتن وضعیت تحصیلی و شرایط اجتماعی دانش آموز و روحیات و ویژگی های شخصی هر فرد، دچار مشکل شده و با افت تحصیلی مواجه شده در نتیجه شکست می خورند و ذوق و شوق ادامه تحصیل در این دانش آموزان به مرور زمان از بین می رود.
اینجاست که اهمیت مشاوره تحصیلی در پیشرفت تحصیلی داوطلب و رقم زدن آینده تحصیلی تاثیر مستقیم دارد و می تواند راه درست را با آگاهی کامل با انتخاب بهترین مشاوره تحصیلی هموار نمود.
اهداف و وظایف مشاور تحصیلی
یک مشاوره تحصیلی از طریق مشاوره با دانش اموز به او در کسب مراحل زیر کمک می کند:
- تعیین نمودن هدف مشخص و معین
- ایجاد حس خونسردی و آرامش در دانش آموز
- آموختن این نکته به دانش آموز که به حرف مردم اهمیت ندهد.
- بالا بردن و ارتقای اعتماد به نفس در دانش آموز
- ایمان آوردن به پیروزی در نتیجه تلاش
- حذف تمام موارد منفی در زندگی دانش آموز
- طراحی یک برنامه جامع و هدفمند درسی با توجه به وضعیت (تحصیلی، روحی، معنوی و …) دانش آموز
مشاوره تحصیلی در دبستان
در دوره ی ابتدایی آنچه که مورد نیاز دانش آموزان در مشاوره تحصیلی دبستانی ها است، اطلاع یافتن درباره چگونگی پیشرفت و پیدا کردن نقاط ضعف دانش آموزان در زمینه رفتاری، درسی خصوصا در موارد مختلف درسی و به منظور رفع مشکلات دانش آموزان است. برای اینکه راهنمایی در این دوره به شکل بهتری به دانش آموزان ارائه شود.
باید مطالعاتی درباره دانش آموزان در بخش های زیر انجام شود:
– از نظر شنوایی و بینایی مورد سنجش قرار گیرند.
– بررسی شود که آیا دانش آموزانی که در سال اول ثبت نام کرده اند آمادگی لازم برای ورود به مدرسه را دارند.
– بررسی وضعیت روانی- اجتماعی و خانوادگی دانش آموزان.
– بررسی شود که آیا دانش آموزان مطالب را می فهمند.
– بررسی شود آیا دانش آموزان درباره شناسایی حروف آشنایی دارند و می توانند بخوانند و بنویسند.
– بررسی شود آیا دانش آموزان در انجام چهار عمل اصلی مشکلاتی دارند.
– بررسی شود آیا دانش آموزان در یادگیری دروس پیشرفت دارند یا در این مورد ضعیف هستند.
– بررسی شود آیا دانش آموزان نیاز به شرکت در کلاس های تقویتی و معلم خصوصی دارند.
مراحل بعدی امتحان
پس از اخذ امتحان از دانش آموزان در دروس مختلف می توان این نکته را فهمید که هر کدام از دانش آموزان در چه قسمت هایی از دروس قوی، ضعیف و یا متوسط هستند، سپس آن ها را به گروه های مختلفی که وجوه اشتراک دارند تقسیم کرد. برای اخذ تصمیم در پاره ای موارد باید از اولیا دانش آموزان یا مسئولین مدرسه کمک گرفت. مخصوصا در زمینه تشکیل کلاس های تقویتی یا گرفتن معلم خصوصی برای کمک به دانش آموز در راه شناخت حروف، خواندن، نوشتن و حساب کردن. اما خود دانش آموز نیز باید در این زمینه فعال باشد تا بتواند راهنمایی های ارائه شده را در تنظیم برنامه های درسی و گذراندن اوقات فراغت به کار گرفته و به آن عمل کند.
مشاوره تحصیلی دوره اول متوسطه
با ورود دانش آموز به دوره دوم تعلیمات عمومی بر نیازهایش اضافه می شود..یکی ازاین نیازها نیاز به مشاوره تحصیلی ومشاوره شغلی است. در بایان این دوره دانش آموز نیاز به مشاوره انتخاب رشته دارد که باید با دادن راهنمایی های لازم توسط اولیا مدیران معلمان و مشاوران دورنمای انتخاب رشته برای ورود به دوره های بعدی تحصیلی به وی ارائه شود.
بنابراین باید در مورد رشته های تحصیلی آموزش دوره دوم متوسطه و ضوابط ورود به هر یک و ارتباط هریک از رشته های تحصیلی دانشگاهی و ارتباط این رشته ها با مشاغل مختلف جامعه اطلاعات جامع و دقیقی به دانش آموزان ارایه شود خود شناسی از نظر شناخت علایق استعدادها و خصوصیات شخصیتی که بتواند بر اساس ان در دوره های بعدی تصمیم گیری کند، نیز از جمله نیازهای داش آموزان این دوره است.
بعضی از دانش آموزان دوره های اول متوسطه بنا به دلایلی مایل و یا قادر نیستند که به ادامه تحصیل ببردازند تا وارد دوره دوم متوسطه شوند. این گروه از دانش آموزان نیازمند کسب اطلاعات شغلی هستند. در این ضمینه مشاور ضمن آشنا کردن دانش آموزان با امکانات شخصی و خانوادگی شان برای دیدن دوره های کار آموزی آنها را راهنمایی می کند.
ابعاد هدایت تحصیلی
وجود مراکز کارآموزی _حرفه ای مربوط به وزارت کار و امور اجتماعی و آموزشگاههای تخصصی وابسته به وزارتخانه ها و موسسات خصوصی میتواند خدمات راهنمایی ارزنده ای را به دانش آموزان دوره اول متوسطه ارائه دهد. معرفی این مراکز به دانش آموزان این دوره جز وظایف مشاور مدرسه است. مشاور در دوره متوسطه میتواند خدمات گسترده ای داشته باشد.
این خدمات شامل اطلاع رسانی به دانش آموزان در مورد بلوغ، کمک به دانش آموزان برای دستیابی به تصویر واقعی و هویت توفیق، ارزیابی استعداد و توانی های دانش آموزان، کمک به دانش آموزان برای داشتن روابط مناسب اجتماعی، کمک به تربیت جنسی دانش آموزان، کمک به دانش آموزان برای یافتن راه حل برای مشکلات تحصیلی، کمک به تربیت اخلاقی دانش آموزان، کمک به حل مشکلات رفتاری دانش آموزان، کمک به دانش آموزان برای رشد خلاقیت ها و کارآفرینی و کمک به دانش آموزان برای مقابله با فشارهای روانی است.
در پایان این دوره (سال سوم دوره اول یا کلاس نهم) هدایت تحصیلی دانش آموزان انجام می شود تا دانش آموزان برای ورود به سال اول دوره دوم متوسطه با رشته تحصیلی مشخصی آماده شوند.
راهنمای تحصیلی در دوره دوم متوسطه
یکی از وظایف و خدمات راهنمایی دوره متوسطه مشاوره تحصیلی است. یکپارچگی دانش آموزان با تجارب تحصیلی، ضرورت راهنمایی را در دوره متوسطه بیش ار بیش مطرح می سازد. موفقیت یا شکست تحصیلی دانش آموز سازکاری او با شرایط و موقعیت مدرسه است که آن را به صورت یک واحد اجتماعی در می آورد. هدف عمده خدمات راهنمایی در دوره متوسطه شامل ارائه اطلاعات لازم درباره ی محیط فیزیکی مدرسه برنامه درسی متعدد، دروسی که در هرسال ارائه می شود شرایط و ضوابط لازم برای قبول شدن و فارغ التحصیلی از دبیرستان ارزش گذاری برای ادامه تحصیلات فرصتها و شرایط ورود به دوره های تحصیلی بعد از دبیرستان است.
مسولیت راهنمایی تحصیلی رایگان در دوره متوسطه بیشتر به عهده مشاور است. مشاور مسولیت دارد با آگاهی دادن به دانش آموزان در زمینه های شخصی تحصیلی شغلی آنها را توانمند سازد تا قادر باشند تصمیم های مناسبی بگیرند.
تحقیقات انجام شده
ربتو ‘هایبرت’ فرر ‘گیل ‘مانزانو و مالیک برای کسانی که دانش آموزان را در زمینه های شخصی ،تحصیلی -شغلی راهنمایی می کنند ملاکهایی را در نظر گرفته اند که به شش زبان اسبانیایی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، یونانی ترجمه شده است.
ملاک های انتخاب یک مشاوره تحصیلی برتر عبارتند از:
دارا بودن رفتار اخلاقی مناسب و احساس مسئولیت در نقشی که ایفا می کنند.
دانش درباره ی اطلاعات به روز در زمینه تحصیلی، آموزشی، مسایل اجتماعی و تمایلات فردی که درخور مشاوره تحصیلی یا شغلی است.
توانایی برای اینکه به طور موثری با مراجعان و همکاران خود ارتباط بررقرار کند و از سطح مناسبی از زبان استفاده کند.
بتواند به دانش آموز کمک کند که نگرانی های شخصی ، رشد شغلی و یادگیریهای خودرا مرتفع کند.
ازتفاوتهای فردی بین مراجعان آگاه باشد ،به آن احترام بگذارد و به خصوص به تفاوتهای فرهنگی احترام و به طور موثری بین افراد تعامل برقرار کند.
برای طراحی کاربرد و ارزیابی برنامه مشاوره وراهنمایی در هدایت تحصیلی از مهارت های لازم برخوردار باشد
یکی از خدمات مشاوره آشنا کردن دانش اموزان با توانایی ها و امکانات آنها است، یکی از امکانات فردی هر دانش آموز هوش فردی اوست.
امروز در فرایند تحصیلی شغلی دانش آموزان از انواع آزمون های هوشی، استعداد، رغبت و شخصیت استفاده می شود.
نتایج این آزمون ها همراه با سایر اطلاعات بدست آمده درمورد دانش اموزان به عنوان یکی از ملاکهای هدایت تحصیلی آنان به شمار می رود، در هر یک از مقاطع تحصیلی راهنمایی با اهداف خاصی به دانش آموزان ارائه می شود.